HEIMA ER BEST

Heilbrigðisráðherra tekur undir ámæli Árna Tryggvasonar um aðbúnað sjúklinga á geðdeild landspítalans.  Segir þetta raunar tilfellið víðar sem endurspegli þörfina á nýju sjúkrahúsi.   Þarna er reginmisskilningur á ferð.  Innlögn er dýrt ef ekki dýrasta meðferðarúrræðið en inniber í hugum fólks að eitthvað sé verið að gera.   Á því er þó allur gangur og sjúklingar í sumum tilvikum afskiptir langtímum saman.  Til eru geðsjúkir sem þurfa gæslu og sólarhringseftirlit en flestum dugir minni viðvera.  Eftirfylgni í heimahúsum ætti að vera keppikefli framtíðarinnar, þangað gæti kunnáttufólk leitað og veitt stuðning og viðeigandi meðferð.  Hvort heldur læknisaðstoð, aðhlynning, almenn aðstoð eða félagsskapur, allt einstaklingsmiðað og sjúklingurinn himinlifandi að geta verið heima.  Fólk gæti svo leitað til þessara meðferðaraðila eftir þörfum og þannig jafnvel fyrirbyggt óefni og/eða ágang sjúkdóma sinna.   Svona kerfi er hægt að sérsníða í öllum greinum læknisfræðinnar og stórminnka með því innlagningarþörf.    Krabbameinssjúklingar njóta nú þegar svona þjónustu og ekki veit ég annað en almenn ánægja ríki með fyrirkomulagið.   Vona Guðlaugur íhugi þennan vinkil víðar, hætti við sjúkrahúsið og láti styttu af Davíð nægja. 

LÁ 

HESTEYRI FRAMTÍÐARINNAR

Brotthvarfi Gríms Atlasonar var mótmælt með friðsamlegum hætti í morgunsári þessa napra norðanbálsdags.   Ekki þarf að dvelja lengi í Bolungarvík til að sjá að ætt, staða og stétt lita bæjarfélagið sterkum litum.    Hefðin er hér í hávegum og dínóar eins og sautjándi júní og sjómannadagur lifa enn góðu lífi.  Einnig er kirkjusókn yfir meðallagi miðað við bílafjöldann á sunnudagsmorgnum.    Þorrablótið þarf vart að nefna enda landsþekkt fyrir fastheldni.  Sama má segja um einkaframtakið sem birtist bæði í kökugerð og kerruakstri og ekki sama hvaðan gott kemur.  Telja sumir það reyndar  raunverulega ástæðu sambandsslitanna í bæjarstjórn.   Samfylkingin heldur reglulega umræðufundi og situr við orðin tóm en sjallarnir éta kanadískan humar fyrir luktum dyrum og svíkja engan.    Hommar fyrirfinnast ekki í bænum en Páll Óskar fær að koma í heimsókn á árlegum markaðsdegi.  Skal tekið fram að sá dagur er ekki í ástarviku.   Loðnubræðsla er í bænum en engin málmbræðsla.  Járnhraukar spóka sig hinsvegar víða en engin loðna.   Nóg er af öðrum fisktegundum en það kemur auðvitað engum við.   Bolungarvík er Hesteyri framtíðarinnar og brátt mun kirkjunni verða rænt og hún færð á tjarnarhólmann í Reykjvík.   Þar munu sitja komandi pólítíkusar blaðskellandi, blindfullir og hlusta á Grím hrópa edrú einn manna:  "Þessum vitleysingum  var nær, þessum helvítis vitleysingum var nær". 

FERÐALAG

Klukkan er átta.   Ferðalag framundan og ég haska mér fram úr.  Klukkan er hálfníu og ég kominn vel af stað en gleymi lykilatriði og sný við.  Klukkan er ellefu og í fyrsta sinn renni ég inn Skjaldfannardalinn ásamt ferðafélaga mínum, Þórði, fyrrum vagnstjóra á Flateyri.   Klukkan er hálf tólf og ábúendur Laugalands fræða okkur gestina um nyrztu gróðrastöð heims sem á sína sögu í dalnum.  Klukkan er tvö og við komnir til Hólmavíkur.  Þar vaskar Vagnstjórinn bílinn trúandi þvælu minni að Óli forseti sé í bænum.   Klukkan er þrjú og mitt agnarsmáa kvikmyndafélag tekur mót rausnarlegum styrk frá menningarráði vestfjarða.  Grímur, fyrrum bæjarstjóri Bolvíkinga, sinnir sínu síðasta embættisverki og er mættur á samkomuna.  Hann skuldar mér pening.   Klukkan er fjögur og ég sofna í bílnum, aftur á vesturleið.  Klukkan er fimm og Vagnstjórinn tilkynnir sprungið dekk.   Bíllinn stöðvar og ég viðra hundinn þó hann sé ekki með, vanafestan slík.  Vagnstjórinn sprautar rjómafroðu í dekkið sem tekur við sér.   Klukkan er fimm tíu og vagnstjórinn tilkynnir aftur sprungið dekk.   Ég tilkynni Grím, á suðurleið, óhappið.  Grímur spyr: Hvar.  Svar:  Vinstra afturdekk.  Klukkan er fimm fimmtán og Vagnstjóranum um megn að losa varadekkið.  Þetta er að verða fyndið og ég ákveð að gera heimildarmynd.  Klukkan er fimm tuttuguogfimm, Vagnstjórinn ráðlítill og fjasar.  Í sömu svifum drífur að prest sem í samvinnu við almættið losar varadekkið.   Klukkan er fimm þrjátíu og Vagnstjórinn finnur ekki tjakkinn.  Presturinn galdrar einn upp úr vasanum og upp fer bíllinn.  Klukkan er fimm þrjátíuogfimm og Vagnstjórinn tilkynnir sprungið varadekk.  Presturinn býður okkur far til byggða.  Klukkan er sjö þegar við rennum inn Skutulsfjörðinn og þökkum presti greiðviknina.  Klukkan er átta og við Vagnstjórinn rennum úr byggð með nýtt, loftfyllt varadekk, tjakk og hund.    Klukkan er tíu og við komnir á áfangastað þar sem bíllinn bíður.  Klukkan er tíu tíu þegar Vagnstjórinn tilkynnir að tjakkurinn sé of lítill.   Fær sér smók.  Klukkan er tíu þrjátíu þegar ég banna meiri reyk í kringum hundinn.  Klukkan tíu fjörutíu og andrúmsloftið þrúgandi.   Klukkan er tíu fjörutíuogfimm þegar engill fellur af himni með tjakk meðferðis.  Klukkan er tíu fimmtíuogfimm þegar bíllinn loks er ökufær.   Klukkan er tólf fimmtíuog fimm eftir miðnætti þegar ég, Vagnstjórinn og hundurinn rennum inn í Ísafjarðarbæ.  Klukkan er eitt núll núll eftir miðnætti þegar við Vagnstjórinn föllumst í faðma og þökkum frábæran dag.  Klukkan er tvö tuttugu eftir miðnætti og ég finn ekki tékkann með styrkgreiðslunni.  Klukkan er tvö tuttuguogfimm eftir miðnætti og jörðin snýst.     

BORGARALEG ÓHLÝÐNI

Borgaraleg óhlýðni hefur sjaldan verið vandamál á Íslandi.   Dagurinn í dag er því mörgum góðborgurum áfall.  Herinn hans Bjössa, grár fyrir járnum, andspænis friðarröskun á almannafæri.   Vart er hægt að mæla aðgerðum bílstjóra bót, skapa bæði öngþveiti og hættu en einnig er þvingunin í garð stjórnvalda í margra hugum ólíðanleg.   En hvers vegna leggur ein stétt manna svona mikið á sig, fórnar vinnu sinni, atvinnutækjum, mannorði og jafnvel frelsi?   Undirtónninn kom glögglega í ljós í málflutningi forsvarsmanns vörubílstjóra sem hjó í ráðamenn fyrir ára aðgerðarleysi, hroka og eilífa fjarveru.   Framganga stjórnmálamanna er farin að fara fyrir brjóstið á mörgum, endalaust eigið sjálfshamp og sporslupólitík, handstýring, sjálftaka og óþurftir.   Þessi umgengni þing- og sveitastjórnarmanna við umboð sitt er farin að valda mikilli þjóðfélagsundiröldu og aðgerðir lögreglunnar í dag auka fremur en minnka líkurnar að hún leysist úr læðingi.  Ráðherrar mættu nú gjarna gera hlé á heimshornaflakki sínu, setjast niður með vörubílstjórum og semja.   Verði harka látin ráða för þarf herinn hans Bjössa svo sannarlega að taka á honum stóra sínum, óvíst er að hann hafi sigur. 

BLESS, GRÍMUR ATLASON

Eins og stormsveipur komstu inn í bæjarlífið, stór, fallegur og skemmtilegur enda þess sérstaklega getið í ráðningarsamningnum.  Beint úr sollinum varstu ferskur og ódrepandi í viðleitni þinni að kynnast heimavönum vargi.  Hafnarmálin voru þér hugleikin og fyrir þína tilstilli gerðumst við Bolvíkingar, hundurinn og ég.   Í nótt stóðum við keikir á Grímsbrú, hlustuðum á fuglakvak og horfðum á dans norðurljósanna.    Þau lýstu upp himininn eins og andlit þitt bæinn að ógleymdri spekinni sem upp úr þér vall.   Nú tekur við annað andlit og önnur speki, hvorutveggja ekki þú.  Lengi lifi þín stjarna, Grímur Atlason, verðandi fyrrverandi bæjarstjóri Bolvíkinga.  Ég veit þú kemur ekki í kvöld til mín en lengi lifir orðstír hveim sér góðan getur.  Missir þinn er mikill en missir bæjarins meiri.  Góða ferð í burtu og ekki gleyma að borga mér það sem þú skuldar.

LÁ

KRÓNAN ER SAKLAUS

Hverri þjóð er sæmd að eigin mynt, ekki síður en eigin tungu og menningu.  Þessar þjóðarstoðir eiga nú allar undir högg að sækja og hér á Íslandi bráðna þær hratt undan hnattvæðingunni líkt og heimskautaísinn undan sínu böli.   Hraðast er þó sótt að krónunni.  Hún hefur, blessunin, þjónað núlifandi kynslóðum allvel og í hugum margra óaðskiljanleg þjóðarsálinni.  Þetta viðhorf er skiljanlegt enda sammerkt með mörgum grannþjóðum okkar.  En nýjum tímum fylgir endurskoðun og ljóst að viðskiptalegir hagsmunir mæla í mörgu á móti okkar ástkæru mynt.   Hún er þó ekki blóraböggull alls sem á hana er klínt.  Fall gjaldmiðils gagnvart sínum líkum úti í heimi hlýtur að byggjast á vantrausti, þ.e. verðgildi viðkomandi myntar er dregið í efa og fjárfestar telja viturlegra að ávaxta pund sitt í öðru.   Hávaxtastefna með hágengi hefur umliðin ár gert íslenzku krónuna aðlaðandi og ýtt gjaldeyri inn í landið.  Stærstu hvalir viðskiptalífsins ráða miklu um í hvora áttina áin rennur og geta með sporðaköstum sínum haft umtalsverð áhrif.  Hvort umhleypingar síðustu vikna séu af þeirra völdum og jafnvel samantekin ráð er umdeilanlegt en ætti fáum að koma á óvart.   Fall krónunnar er rangri gengisskráningu að kenna og líkja má við mann sem skráir 50 kílóa missi á ári en lætur hjá líða að minnast á hin hundrað sem hann bætti á sig.          Ríkisstjórnin kveður ríkissjóð digran og vel í sveit settan, sveitarfélög hinsvegar, fyrirtæki og almenning vaðið villu og óráðsíu.  Samkvæmt hagtölum er Ísland ein skuldugasta þjóð heims, íslenzkt viðskiptavit ekki lengur í sérflokki og bankarnir hættir að lána bolnum sem þekkir lítt önnur form viðskipta.  Sú gamla hefð, að borga út í hönd, er nýjum kynslóðum fjarlæg, úrelt og ónóg.  Betra er, eða réttara var, í boði, þ.e. fá allt strax og borga seinna.  Óhætt er að segja að lánaframboð og fyrirgreiðsla hefur risið hraðar en glóran og menn hellt og súpt ótæpilega beggja megin borðs.  Og nú stendur enginn undir meira sukki sem sumir kalla velmegun.  Greyið krónunni er svo kennt um allt saman.    

VITLAUST GEFIÐ

Sólarhringsumönnun alzheimersjúklings er metin á tæplega 20. þúsund krónur.  Þetta er álíka upphæð og dagpeningar opinberra starfsmanna í útlöndum.  Þegar við kaupum bensínlítra er um helmingur greiddrar upphæðar vegna álagna ríkisins.   Af nær öllu sem við kaupum rennur fjórðungur til ríkisins.  Ríkissjóður er skuldlaus.  Sveitarfélögin hinsvegar ekki og taka samhliða verri skuldastöðu á sig æ fleiri verkefni.   Krónunni er haldið sofandi í öndunarvél eftir glannaakstur viðskiptajöfranna hvurs vit var ofmetið.  Mannauðurinn safnar skrani, kerlingar flykkjast á stjórnunarnámskeið og börnin fá greiningar í stað flengingar hér áður fyrr.  Byggingar hækka og kallast turnar þó verðgildið hjaðni.  Höfuðstólar hækka líka en ráðherrastólarnir snúast bara í hringi og mennirnir með.   Stóriðjulausir vestfirðir, fagra Ísland,  afnám eftirlaunafrumvarpsins, endurskoðun fiskveiðistjórnunarkerfisins,  allt merkingarlaust.  En lífið er skilningstré og hver árhringur ýtir manni örlítið upp.  Það skýrir að einhverju leyti fjarveru eldri borgara á kjörstað. 

AÐSTOÐARMANNAVÆÐING

Fallkandídatar framboða falla ekki lengur í gleymskunnar dá heldur njóta góðs af aukinni aðstoðarmannavæðingu æðstu stjórnstiga lýðveldisins.    Nefndarstörf eru sígild, einnig aðstoðarmenn ráðherra, þingmanna og borgarstjóra, kosningavakt í útlöndum er vinsæl sem og stjórnarsetur hvarvetna.   Varaþingmönnum er mikið hampað og reglulegum blaðapistlum fallkandidata út haldið.  Þannig er aftaníossunum tryggður aðgangur og kastljós, laun, biðlaun og fríðindi.  Þessum hópi vex æ ásmegin og umsvifin réttlæt með brýnni þörf og nútímastjórnmálum.    Gamla slagorðið: Báknið burt, er nú orðið að takmarki höfunda og ekki hægt að segja annað en að mönnum hafi orðið vel ágegnt.   Stjórnmálin hafa fundið sér farveg og fjölgar þeim óðum sem taka sér far með þessum nýja tíðaranda.    Guð gaf og tók en ný kynslóð stjórnmálamanna tekur bara og tekur.  Frábært sýstem. 

 

LÁ

REYKJAVÍKJURRUGL

Frammistaða kjörinna borgarfulltrúa í Reykjavík á yfirstandandi kjörtímabili er eftirtektarverð og sama hvar ber niður.   Flugvallarmálið er enn óuppgert, samt var fjármunum dælt í samkeppni um Vatnsmýrarsvæðið.  Sundabraut er í salti, fótboltastúkan úr gulli, miðborgin í niðurníðslu og vilja sumir ýtu á allt saman meðan aðrir meta kofana á hundruði milljóna.  Heildræn stefna er engin og naga meiri- og minnihlutar skóna hver af öðrum.   Nýjasta sjokkið er svo afturgenginn REI-draugur sem birtist borgarbúum sem bitbein.   Reyndar hefur núverandi borgarstjóri ekki á sér yfirbragð hugsjónasdruslu og óvíst að samstarfsmenn hans í meirihlutanum geti hnikað til málum.    Einsýnt er að traust borgarbúa á ráðamönnum sínum verður varla endurheimt á þessu kjörtímabili og krafa um endurnýjun hlýtur að hljóma kröftuglega í aðdraganda kosninga.   Lærdóm má þó draga af kjörtímabilinu, einn sá að ungt, fallegt fólk og reiprennandi er ekki endilega fallið til stjórnunar, annan þann að enginn stendur lengi í skugga fyrir tilviljun og þriðji er annað bæjarfélag.  Til dæmis Flateyri.

LÁ

SNEYPUFÖR ÓLYMPÍUELDSINS

Fyrir nokkrum mánuðum hlakkaði öllum til ólympíuleikanna í Peking.   Svo kom Tíbet og þurfti endilega að varpa ljósi á hluti sem allir vissu reyndar fyrir.   Atburðarás fór í gang og hvatningarhróp púrítana láta nú illa í eyrum stjórnmálamanna meðan ólympíueldurinn gengur landa á milli.   Í margra augum er þessi tiltekni ólympíueldur birtingarmynd kúgunar en ekki hreysti og því hefur för hans yfirbragð sneypu en ekki glæsileika.   Ríkisstjórn Íslands stefnir ótrauð á sæti í öryggisráði sameinuðu þjóðanna, tilgangurinn væntanlega sá að gera sig gildandi á alþjóðavettvangi, taka afstöðu og vera með.  Fjarvera íslenzkra ráðamanna á opnunarhátíð ólympíuleikanna er að taka afstöðu með frelsi, með mannréttindum, móti kúgun og móti ógnarstjórn.  Þetta tækifæri nýtti Björk sér eftirminnilega á tónleikum eystra nýverið og uppskar virðingu.   Fyrirliggjandi yfirlýsingar hérlendra ráðamanna eru hinsvegar ekki fallnar til virðingar heldur hæginda.   Samstaða með íþróttafólkinu er vont undanskot, spyrjum samt að leikslokum.

LÁ